خط تولید و تکنولوژی تولید آدامس

مرحله اول – میکسینگ ( تهیه بیس آدامس )

هدف: تهیه پایه و بافت اصلی آدامس ( اصلی ترین و بیشترین جز آدامس که خواص اساسی و ساختاری را تعیین میکند).

 بهترین شرایط: دما ۶۰ تا ۷۰ درجه سانتی گراد، استفاده از صمغ طبیعی برای تولید آدامس

در قدم اول باید از Base شروع کرد. Base آدامس در واقع همان بافت اولیه آدامس می باشد. ماده ای سفت و سفید رنگ است که دارای ترکیبات مختلفی می باشد و ترکیب واقعی پایه آدامس معموالا یک راز تجاری است که به راحتی ارائه نمی شود. بیس هایی که از کشورهای خارجی وارد می شود، باید توسط مسئولین کنترل کیفی آزمایشگاه تست شده و تایید می گردد و وارد خط تولید می گردد.

Base دارای اشکال مختلفی می باشد:

 1) بیس های ورقه ای و ضخیم که به علت راحت تر بودن استفاده از آن، در تولید دستی استفاده می شود

 2) بیس های فیتیله ای شکل

3) بیس هایی که به شکل نخودچی و دایره ای شکل است که به علت راحت تر بودن توزین و استفاده در صنعت مکانیزه از آن استفاده می شود.

گام بیس می تواند طبیعی و یا مصنوعی باشد:

پایه آدامس طبیعی: پایه آدامس در حالت طبیعی همان شیره یا صمغ گیاهی تهیه شده از درختان خاص مانند درخت بنه (سقز طبیعی) است. این پایه آدامس معموالا خواص پزشکی قابل توجهی دارد.

پایه آدامس صنعتی: گام بیس مصنوعی یک پایه آدامس صنعتی شیمیایی است. که نسبت به پایه طبیعی بسیار ارزان تر و در دسترس تر است. اما مزایا و خاصیت های پایه طبیعی را به هیچ عنوان ندارد. در حال حاضر، انواع مختلفی پایه آدامس مصنوعی وجود دارد. و اغلب آدامس های تولیدی در دنیا از پایه های صناعی ساخته می شوند. چرا که به لحاظ اقتصادی به صرفه تر و تولید آنها در مقیاس بالا سهل تر است.

بیس ترکیبی است از مواد آلی یعنی ترکیبات رزینی، صمغ ( سقز ) chickel ، موادمعدنی که در ایران فقط از کربنات کلسیم استفاده می شود و در کشورهای خارجی از پودر کالک استفاده می شود و در نهایت مواد حجم دهنده آدامس یا Filler . این مخلوط را در دمای بالا 60 تا 70 درجه سانتی گراد حرارت داده و داخل میکسر می ریزند. باید ذوب شود تا بتوانند بقیه مواد را به آن اضافه کنند زیرا همون طور که میدانیم صمغ ها ویسکوزیته بالایی دارند.

امروزه بیشتر از پلاستیک ها در ترکیب آدامس استفاده میشود. به دلیل وجود محدودیت و هزینه زیاد در روش ها و مواد دیگر.اما بهترین حالت استفاده از صمغ های طبیعی مانند سقز است .زیرا طبیعی و کامالا تجزیه پذیر است. سقز برای کبد و طحال و همچنین رفع سو هاضمه و بیماری های گوارشی نیز بسیار مفید است. سقز دارای تربانتین و کلوفان است که از درجه خلوص بالایی برخوردار می باشد. همچنین ترکیب سقز با بره موم زنبور عسل به علت داشتن ترکیبات فنلی سبب افزایش قدرت دفاعی بدن میشود. تنها اشکال این نوع آدامس بحث قابلیت باد نشدن آن است.

مرحله دوم – افزودن شکر و اسانس

هدف: طعم دار کردن، بهبود اختلاط و ایجاد بافت مناسب آدامس

بهترین شرایط: استفاده از افزودنی های طبیعی، استفاده از گلوکز جهت اختلاط بهتر، استفاده از شکر به صورت پودر

 بیس آماده شده را با شکر، اسانس و گلوکز مخلوط می کنیم. گلوکز استفاده شده باعث نرم کردن آدامس می شود. برای شیرین کردن آدامس، شکر حتما باید به صورت پودر در بیاید. در غیر این صورت بلورهای شکر در حین جویدن آدامس ایجاد مشکل خواهد کرد. موادی که در این مرحله اضافه میشوند شامل شیرین کننده، نرم کننده، طعم دهنده، اجزای فعال، رنگ های غذایی و خوراکی است.

شیرین کننده: در آدامس های معمولی از شکر و دکستروز استفاده می شود و در آدامس های بدون قند از موادی مانند سوربیتول، زایلیتول، ایزومالت و مالتیتول استفاده می گردد که این مواد هم شیرین کننده هستند و هم حجم دهنده. آدامس های بدون قند بهترین نوع آدامس هستند ولی برخالف نامشان این آدامس ها بدون مواد قندی نیستند بلکه در ترکیب آن ها قند های ضعیف شده طبیعی چون ایزومالت، زایلیتول، سوربیتول، مانیتول و همچنین قند های مصنوعی چون آسپارتام و آسه سولفام پتاسیم جایگزین شکر شده است. در میان همه انواع مختلف این قندها، زایلیتول بهترین شیرین کننده است زیرا که توسط باکتری های دهانی تجزیه و تخمیر نمی شود. این قند ها اسید تولید نمی کنند و این کار ۲ نتیجه را در بر دارد:

1) مانع از برداشت کلسیم و فسفات از دندان می شود

 ۲) باعث ایجاد پوسیدگی نمی شود. زیرا این ماده فاقد قند و کربوهیدرات های پوسیدگی زا می باشد که این امر باعث عدم دسترسی باکتری ها و میکروب های داخل دهان به مواد غذایی و در نتیجه عدم رشد و تکثیر آن ها می شود. از طرف دیگر ترشح بزاق دهان نیز افزایش می باید که این امر در مجموع باعث کاهش پوسیدگی دندان می شود.

فلوراید یکی دیگر از موادی است که در ترکیبات اغلب آدامس های بدون قند وجود دارد. این عنصر با استحکام مینای دندان آن را برابر پوسیدگی مقاوم کرده و تا حدود زیادی از میزان باکتری های تخمیرکننده دهان می کاهد.

شیرین کننده هایی نظیرآسپارتام وپتاسیم اسسولفام از قدرت شیرین کنندگی بسیار بالایی برخوردار بوده و به عنوان طعم دهنده و افزایش ماندگاری طعم کلی به آدامس ها افزوده می شوند. این شیرین کننده ها در دسته شیرین کننده های مصنوعی قرار می گیرند.

نرم کننده ها: برای آن که صمغ سفت و سخت آدامس نرم شود و قابلیت جویدن پیدا کند باید از یکسری مواد نرم کننده که اغلب خاصیت چرب کنندگی نیز دارد همچون گلیسیرین، لسیتین، سوربیتول مایع، شیره مالیتول که به آدامس بافت و نرمی می بخشند استفاده شود. در بعضی از انواع آدامس ها مثل آدامس های بادکنکی، این نرم کننده ها باید به مقدار بیشتری افزوده شود چون این آدامس ها باید خاصیت الاستیسیته بیشتری نسبت به سایر آدامس ها داشته باشند. به دلیل غیر سمی بودن، لسیتین استفاده های زیادی در صنایع غذایی دارد. این ماده می تواند باعث افزایش ماندگاری برخی محصولات شود و به عنوان پوشش شیرینی جات نیز قابل استفاده است. به دلیل این که لسیتین حاوی فسفولیپیدی به نام فسفاتیدیل کولین است، منبعی برای یکی از مواد مغذی مورد نیاز بدن، یعنی کولین، به شمار می آید. مطالعات بالینی نشان می دهند که این ماده برای درمان آکنه، بهبود کارکرد کبد و کاهش کلسترول کاربرد دارد. گلیسرین به عنوان جاذبه الرطوبه، اصلاح کننده ی کریستالیزاسیون و نرم کننده عمل می کند. اگر گلیسیرین به مواد غذایی اضافه شود رطوبت آن را به خوبی حفظ می کند. در شیرینی ها از کریستالیزاسیون شکر جلوگیری می کند. از این ماده در آدامس به عنوان نرم کننده با حداکثر0/5 درصد وزنی استفاده می گردد.

شیره ذرت: این ماده به عنوان نگهدارنده، جاذب رطوبت و برای حفظ تازگی به آدامس افزوده می شود. کورن سیروپ، سیروپ ذرت یا شربت ذرت نوعی شیره غلیظ است که از ذرت گرفته می شود. سیروپ ذرت یا شربت ذرت نسبت به شیره شکر شیرینی کمتری دارد و پس از سرد شدن، کریستال های شکر در آن دیده نمی شود بنابراین بهترین گزینه برای تهیه آب نبات و شیرینی هاست. اضافه کردن سیروپ به کیک ها نیز باعث مرطوب تر شدن و بالا رفتن مدت زمان ماندگاری آن ها می شود.

طعم دهنده ها: شامل اسانس های اصلی، اسانس های میوه اصلی، عصاره های مصنوعی، اسانس ها و طعم دهنده های تقلبی

اجزا فعال: این اجزاء به عنوان سفید کننده و تمیز کننده دندان ها، خوش بو کننده دهان و تنفس، و بهبود سلامتی دندان ها به آدامس افزوده می گردند. کاربامید به عنوان خنثی کننده اسیدهای پلاک دندان ها و جلوگیری از پوسیدگی آن ها، جوش شیرین و کربنات کلسیم به عنوان سفید کننده، استات روی و چای سبز به عنوان خوشبو کننده تنفس و رفع بو های بد دهان به آدامس اضافه می گردند. ویتامین ها، کلسیم، فلوراید و روی از دیگر مواد فعالی می باشند که ممکن است به آدامس افزوده گردد.

رنگ های خوراکی: در رابطه با آدامس هایی که رنگی در آن ها استفاده نمی شود، تنها بخش لازم روکش آدامس است که با رنگ تیتانیوم دی اکساید پوشیده شده و از آنجایی که این رنگ، تنها رنگ سفید و همچنین طبیعی است، لذا بهترین انتخاب جهت روکش آدامس است. اما در مورد آدامس های میوه ای که با استفاده از رنگ های خوراکی رنگ آمیزی میشوند، استفاده از رنگ های طبیعی در کنار آن که می تواند رنگی نزدیک تر و شبیه تر از رنگهای مصنوعی به میوه را به محصول اضافه کند، میتواند رضایتمندی مصرف کنندگان را به خود جلب کند. رنگ های مورد استفاده در این زمینه بایستی در برابر رطوبت مقاوم بوده و در عین حال تحمل بالایی نسبت به اکستروژن از خود نشان دهند.

مرحله سوم – اکسترودینگ

هدف: پخت، نرم شدن جهت مخلوط شدن بهتر و جدا کردن ناخالصی هایی مانند فلزات

مخلوط فوق را ۱۰ تا ۱5 دقیقه هم می زنیم و درون دستگاهی به نام Extuder می ریزیم. این دستگاه شبیه به چرخ گوشت است. مخلوط از خروجی دستگاه خارج شده و توسط 4 غلتک ضخامت آن تنظیم می شود. برای آدامس های معمولی ضخامت بیشتر و برای آدامس Stick یا تخت ، خمیر کاملا نازک می شود. این دستگاه مجهز به فلزیاب نیز هست. در صورتی که دستگاه در حین عبور خمیر از این قسمت تشخیص وجود فلز را بدهد، دستگاه از کار افتاده و کارگر آن قسمت از خمیر را بریده و از خط خارج می کند. اکسترودر یک دستگاهی است که وسط آن یک مارپیچی وجود دارد که هم باعث انتقال مواد و هم باعث مخلوط شدن مواد می شود. نهایتاً آدامس به شکل قالب هایی که در اکسترودر است خارج می شود.

مرحله چهارم – فرم دهی و برش

هدف: به دست آمدن شکل و قالب مد نظر

 دستگاه فرم دهی دارای 5 غلتک است که 3 غلتک اول تنظیم ضخامت و ۲ غلتک بعدی شکل دهی و برش آدامس را برعهده دارند. خمیر آدامس در ادامه توسط تیغه ، برش های افقی و عمودی می خورد و قطعه قطعه تقسیم می شود. سپس ترکیب ورقه ای حاصل را داخل صفحات چوبی قرار می دهند تا آنها را انتقال دهند.

مرحله پنجم – سفت کردن

هدف: سفت شدن و رسیدن به بافت مدنظر بعد آنها را درون یخچال هایی با درجه حرارت زیر ۱5 درجه به مدت ۱5 -۱۰ ساعت بسته به شرایط محیطی قرار می دهند تا سفت شود. بهترین شرایط: - دما زیر ۱5 درجه - زمان بین ۱۰ تا ۱5 ساعت

مرحله ششم – دیگ دراژه ( پوشش دادن اولیه)

هدف: باعث چسبیدن پوشش نهایی به مغز شود، پر کردن خلل و فرج و ایجاد ظاهری صاف، محافظت از مغز آدامس در برابر دما و رطوبت و اسیب مکانیکی و کاهش چسبندگی

قطعات آماده شده را درون دیگهای دراژه می ریزند. این دیگها ظرفهای بزرگ چرخانی است که توسط یک لوله بزرگ، جریان هوا به درون آن دمیده می شود. علاوه بر آن داخل این دیگها توپهای پلاستیکی به اندازه توپ تنیس می اندازند که در حین چرخیدن ظرف، به آدامس ضربه وارد کرده و آنها را از یکدیگر جدا کند تا در حین ریختن شربت بر روی آن آدامس ها به یکدیگر نچسبد. جهت تولید شربت و اضافه کردن آن به دستگاه، ابتدا آب را گرم کرده و در حد اشباع به آن شکر اضافه میکنیم. جهت کمک به تغلیظ محلول شربت مقداری کربوکسی متیل سلولز به آن اضافه میکنیم. این ماده پودر سفید رنگی است که آن را داخل آب جوش می ریزند تا به شکل ژله در بیاید. سپس آن را به شربت فوق اضافه می کنند تا شربت غلیظ شود. این ماده همچنین باعث می شود تا رطوبت درون آدامس حفظ شود. جنس پوشش در این مرحله میتواند صمغ عربی باشد یا برخی از نشاسته های اصلاح شده مثل نشاسته تاپیوکا

مرحله هفتم – سرد کردن

هدف: تثبیت پوشش اولیه

در این مرحله بعد از جدا سازی تکه های آدامس آن را دوباره به سردخانه انتقال می دهند.

مرحله هشتم – جلا دادن

هدف: براق شدن آدامس و عدم چسبندگی به پوشش بسته بندی

 بعد از آماده شدن دراژه ها و سرد شدن، آدامس بدون جلا و سفید رنگ است. لذا در هنگام بسته بندی به کاغذ می چسبد. بنابراین از جلا دهنده استفاده می کنند. پودر کارنوباواکس نوعی جلا دهنده است. پودر زرد رنگی است که برای این کار استفاده می کنند. برای سفید شدن آدامس نیز در آن از دی اکسید تیتانیوم استفاده می شود.

مرحله نهم – الک کردن ( سورتینگ)

هدف: جدا کردن ناخالصی ها مانند آدامس های شکسته

 بعد از آماده شدن آدامس و جلا دادن، آن را الک می کنند تا تکه های شکسته جدا شده و برای بسته بندی آماده شود .

مرحله دهم – بسته بندی

جهت مطالعه مقاله آدامس؛ از قرن های گذشته تا به امروز به این مقاله مراجعه فرمایید.